Yıldızların Parlaklıkları: Görünür Parlaklık ve Salt Parlaklık Nedir?

Yıldızların Parlaklıkları: Görünür Parlaklık ve Salt Parlaklık Nedir? Geceleyin gökyüzüne baktığımızda, gökyüzümüzü mahveden ışık kirliliği altındaysak, birkaç tane görebildiğimiz fakat temiz bir gökyüzünde yüzlercesine tanık olduğumuz yıldızlar binlerce yıldır dikkatimizi çekiyor. Bu yaptığımız gözlemde attığımız ilk bilimsel adım ise onları parlaklıklarına göre sıralamaya çalışmak oldu. Bazıları diğerlerinden daha parlak görünüyor, bazılarının ise parlaklıkları değişiyor gibi duruyordu. Bu nedenle, yıldızların parlaklıklarını sıralamak için bir sistem geliştirdik. Yıldızların parlaklıklarını ifade ederken kadir (İng: "magnitude") değerini kullanırız. Kadir değeri ne kadar fazlaysa, yıldız o kadar sönüktür. Örneğin 1. kadirden bir yıldız, 2. kadirden bir yıldızdan daha parlaktır. Aralarındaki fark ise logaritmik olarak katlanarak artar. 2. kadirden olan bir yıldız 3. kadirden olan bir yıldızdan 2.512 kat daha parlaktır ve bu şekilde gider. Örneğin yaz üçgeninin bir parçası olan Deneb, 1.25 kadirlik bir yıldızdır. Gösterim olarak 1m.251^m.251m.25 olarak yazılır. Sağlıklı bir gözlemci, iyi koşullar altında 6. kadirden bir yıldızı görebilir. Fakat büyük şehirlerde bu değer ne yazık ki ancak 2-3. kadirleri zorla bulmaktadır. Yıldızların parlaklıkları temelde iki tipte incelenir. Bunu basit bir fener deneyi yaparak da anlayabilirsiniz. Elinize bir fener alın ve gözünüze doğru tutun. Yakındayken oldukça rahatsız edici bir parlaklığa sahip olacaktır, fakat uzaklaştırdıkça parlaklığının azaldığını görebilirsiniz. Yıldızlar da bize çeşitli uzaklıklarda bulunur. Bunun yanında bir de hepsinin yaptığı ışıma farklıdır, yani farklı güçte fenerlerdir! Hangisinin nasıl bir yıldız olduğunu anlamak için başlangıç olarak yıldızların parlaklıklarını iki sınıfa ayırıyoruz: Görünür parlaklık ve salt parlaklık (ya da mutlak parlaklık). Görünür parlaklık (İng: "apparent magnitude"), yıldızın gökyüzünde gördüğümüz parlaklığıdır. Elbette biz bunu bilimsel çalışmalarda aygıtlar kullanarak sayısal olarak ölçüyoruz. Fakat ifade ettiği anlam, yıldızın bize ne kadar parlak göründüğüdür. Bu durum doğrudan onun bize yakınlığı ve kendi ışıma gücüyle alakalıdır. Salt parlaklık (ya da mutlak parlaklık) kavramını tanımlamamızın nedeni ise, farklı uzaklıklarda olan yıldızların parlaklıkları arasında bir mukayese yaparken işleri basitleştirmektir. Bu şekilde yıldızların parlaklıklarını, 10 parsek uzaklıkta olacak şekilde standartlaştırıyoruz. Uzaklik modulu formülü ile da yanılan yıldızların parlaklıklarını karşılaştırabiliriz. Özetle, yıldızların parlaklıklarını belirlerken uzaklık gibi faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır. Uzaklık arttıkça parlaklığı etkileyen başka faktörler de devreye girebilir. #Yıldızlar #Parlaklık #GörünürParlaklık #SaltParlaklık #Astronomi